Bölge adliye mahkemeleri

Bölge adliye mahkemeleri, halk arasında istinaf mahkemeleri olarak da bilinir ve ilk derece mahkemeleri ile Yargıtay arasında yer alan ikinci derece yargı merciidir. 2016 yılında faaliyete geçen bu mahkemeler, Türk yargı sisteminde köklü bir reform niteliği taşır. Amaçları, yargının iş yükünü hafifletmek, hatalı kararların hızlıca düzeltilmesini sağlamak ve Yargıtay’ın sadece içtihat (emsal karar) mahkemesi olarak görev yapmasına imkân vermektir.

Bölge adliye mahkemeleri, ilk derece mahkemelerinden verilen kararların hem maddi olay hem de hukuki yönden incelenmesini yapar. Bu yönüyle temyizden farklıdır; çünkü temyizde yalnızca hukuki denetim yapılırken, istinaf aşamasında deliller yeniden değerlendirilebilir, tanıklar tekrar dinlenebilir ve karar baştan gözden geçirilebilir. Mahkeme, ilk derece kararını kaldırabilir, düzeltebilir veya davayı yeniden görebilir.

Bu mahkemeler, Türkiye genelinde belirli merkezlerde kurulmuştur ve her biri birden fazla ili kapsayan yargı çevresi içinde görev yapar. Her bölge adliye mahkemesinde hukuk ve ceza daireleri bulunur. Hukuk daireleri, medeni, ticari ve idari nitelikli özel hukuk davalarına; ceza daireleri ise ceza davalarına bakar.

Bölge adliye mahkemeleri, adil yargılanma hakkı ve etkin başvuru ilkelerinin somut güvencelerindendir. Bir anlamda, “hatalar Yargıtay’a gitmeden düzeltilsin” mantığıyla çalışırlar. Bu sistem sayesinde hem vatandaş, kararın hızlı ve daha ayrıntılı şekilde gözden geçirilmesini sağlayan bir ara denetim aşamasına kavuşmuş olur hem de yargı organları arasındaki iş bölümü daha dengeli hâle gelir.