Anayasa Mahkemesi

Anayasa Mahkemesi, Türkiye Cumhuriyeti’nin en yüksek yargı organlarından biridir ve temel görevi, Anayasa’nın üstünlüğünü ve hukuk devletinin korunmasını sağlamaktır. 1961 Anayasası’yla kurulmuş, 1982 Anayasası ile mevcut yapısını kazanmıştır. Bu mahkeme, yasama, yürütme ve yargı organlarının işlemlerinin Anayasa’ya uygunluğunu denetleyerek, devletin tüm kurumlarının hukukun sınırları içinde kalmasını güvence altına alır.

Anayasa Mahkemesi’nin en bilinen görevi, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü’nün Anayasa’ya uygunluğunu denetlemektir. Bu denetim hem şekil hem de esas bakımından yapılabilir. Ayrıca, bireylerin temel hak ve özgürlüklerinin ihlal edildiği iddiasıyla yaptıkları bireysel başvuruları da inceler. Bu yönüyle Anayasa Mahkemesi, vatandaşın doğrudan devlete karşı hak arama yollarından biridir. Mahkeme bir ihlal tespit ederse, hakların yeniden tesisi için gerekli işlemlerin yapılmasına karar verir.

Bunun dışında mahkeme, siyasi partilerin kapatılması veya mali denetimi, Cumhurbaşkanı’nı, bakanları ve yüksek yargı üyelerini yargılama gibi özel yetkilere de sahiptir. 15 üyeden oluşan mahkeme, farklı yargı organları ve Cumhurbaşkanı tarafından atanan üyelerden meydana gelir.

Anayasa Mahkemesi, Türk hukuk düzeninin “anayasal denge ve denetim” mekanizmasının merkezinde yer alır. Onun varlığı, yasama ve yürütme erklerinin keyfî uygulamalardan uzak durmasını sağlar. Bir anlamda Anayasa Mahkemesi, devletin vicdanı ve hukukun son kalesidir — temel hakları, adaleti ve hukuk güvenliğini koruyarak demokratik düzenin sürekliliğini garanti eder.