Mecburi dava arkadaşlığı

Mecburi dava arkadaşlığı, bir davada birden fazla kişinin birlikte taraf olması zorunlu olan dava arkadaşlığı türüdür. Bu durum, uyuşmazlığın doğası gereği tek bir kişinin dava açması veya tek başına taraf olması hâlinde davanın sağlıklı biçimde çözülemeyeceği anlamına gelir. Diğer bir ifadeyle, dava konusu hakkın ya da borcun bölünemez nitelikte olması nedeniyle, bütün ilgililerin birlikte hareket etmesi gerekir.

Bu tür dava arkadaşlığı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 59. maddesinde düzenlenmiştir. Kanuna göre, “hakkında birlikte karar verilmesi gereken kişiler” mecburi dava arkadaşıdır. Örneğin, bir taşınmazın tapusunun iptali ve tescili davasında taşınmaz birden fazla kişinin ortak mülkiyetindeyse, davanın tüm maliklere karşı açılması zorunludur. Çünkü mahkeme, bu kişilerin tamamı hakkında tek bir hüküm kurmak zorundadır; biri hakkında farklı, diğeri hakkında farklı bir karar verilmesi mümkün değildir.

Mecburi dava arkadaşlığının önemli sonucu, taraf işlemlerinin birbirini etkilemesidir. Bir dava arkadaşının yaptığı usul işlemi (örneğin itiraz, istinaf, temyiz gibi) diğer dava arkadaşları için de sonuç doğurur. Bu yönüyle mecburi dava arkadaşlığı, “ortak kader” ilkesine dayanır. Amaç, aynı hukuki ilişkinin parçalanmasını önlemek ve çelişkili yargı kararlarının önüne geçmektir.

Kısaca: Mecburi dava arkadaşlığı, tek bir hakkın veya borcun birden fazla kişi arasında ortak olması durumunda, adaletin ve yargı birliğinin sağlanması için tüm ilgililerin birlikte davada yer almasını zorunlu kılan bir kurumdur.