Sanık

Sanık, ceza yargılamasının kovuşturma aşamasında, hakkında bir suç işlediği iddiasıyla kamu davası açılmış ve bu iddianame mahkeme tarafından kabul edilmiş olan kişidir. Sanığın statüsü, mahkemenin verdiği hüküm kesinleşene kadar devam eder.

TDK Anlamı : Suçlu olduğu sanılarak mahkemeye sevk edilmiş kimse, zanlı, maznun.

1. Hukuk Muhakemesindeki Yeri

Sanık, ceza yargılamasının en önemli süjesidir. Ceza Muhakemesi Kanunu'na göre, yargılamanın amacı sanığın iddia edilen suçu işleyip işlemediğini, işlediyse de kanunda belirtilen cezayı alıp almayacağını belirlemektir.

Önemli Not: Masumiyet Karinesi Sanık, hakkında kesinleşmiş bir mahkeme kararı olana kadar suçlu sayılmaz. Hukuk sisteminin temel ilkesi olan masumiyet karinesi gereğince, sanık sadece suç şüphesi altında bulunan kişidir.

2. Şüpheli ve Hükümlü Kavramlarıyla Farkı

Sanık, ceza yargılaması sürecinin sadece bir aşamasını ifade eder.

Statü	Yargılama Aşaması	Açıklama
Şüpheli	Soruşturma (Savcılık aşaması)	Bir suç işlediği şüphesiyle hakkında savcılık tarafından araştırma yürütülen kişi.
Sanık	Kovuşturma (Mahkeme aşaması)	Savcının düzenlediği iddianame mahkemece kabul edildikten, yani kamu davası açıldıktan sonraki kişi.
Hükümlü	İcra (Kararın kesinleşmesi)	Mahkemenin sanık hakkındaki mahkumiyet kararı kesinleştikten sonra cezasını çekmeye başlayan kişi.

3. Sanığın Temel Hakları

Sanık, adil yargılanma hakkının bir gereği olarak, yargılama sürecinde geniş haklara sahiptir. Bunlar:

• Savunma Hakkı: Kendisine yöneltilen suçlamalar hakkında savunma yapma ve bu amaçla delil sunma hakkı.
• Müdafi (Avukat) Yardımı: Kendisini savunmak için bir avukatın hukuki yardımından yararlanma hakkı. Maddi imkânı yoksa baro tarafından avukat tayin edilmesi hakkı.
• Susma Hakkı: Kendisi aleyhine delil teşkil edecek beyanda bulunmamak için ifade vermekten kaçınma hakkı.
• Suçlamayı Öğrenme Hakkı: Kendisine yöneltilen suç isnadının ne olduğunu, hangi kanun maddesine dayandığını açıkça öğrenme hakkı.

4. Müşteki Sanık

Müşteki sanık, bir ceza davasında nadiren karşılaşılan, ancak hukuken mümkün olan bir durumdur.

• Tanım: Bir olayda hem suç işlediği iddiasıyla sanık sıfatını taşıyan, hem de aynı olayda suçtan zarar gördüğü için şikâyetçi (müşteki) sıfatını taşıyan kişidir.
• Örnek: İki kişinin karşılıklı olarak birbirine saldırdığı bir kavgada, her iki taraf da diğerini yaralamaktan sanık, diğerinin saldırısından dolayı ise müşteki (şikâyetçi) olabilir.